بررسی دلایل فروریختن متروپل آبادان؛
سنگینی غفلت مسؤولان اجرایی از هشدارهای مهندسان بر ستون های متروپل
دانشیار پژوهشکده مهندسی سازه پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، عدم توجه به رعایت سیستم های مهندسی، عدم توجه سازندگان به هشدارهای مهندسان ناظر و بی توجهی شهرداری به این هشدارها را ۳ دلیل اصلی ریزش متروپل می داند و تاکید دارد که برای کاهش چنین حوادثی در آینده باید تعاملات میان دستگاههای اجرایی با بازوهای فنی که همان نظام مهندسی است، گسترده تر شود.
به گزارش زمین دار شو به نقل از ایسنا، "متروپل" دیگر سازه ای است که امروزه در صدر اخبار حوادث قرار گرفته است. این سازه نه همانند پلاسکو فرسوده بود و کاربری های غیرمجاز در آن صورت می گرفت و نه از وجود مهندسان خالی بود؛ ولی این برخ ۱۰ طبقه دوقلو در روز ۲ خرداد ماه در روزگار ناخوشی آبادان که به علت شدت یافتن طوفان های گرد و غبار نفس مردم به شماره افتاده است، فرو ریخت.
به قول دکتر سروقد مقدم این حادثه در حالی رخ داد که می توانستیم تنها با توجه بیشتر به هشدارهای نظام مهندسی از وقوع آن جلوگیری نماییم تا دیگر شاهد زنده به گور شدن هموطنان به علت ریزش ساختمان ها نباشیم.
حالا از این برج جز تلی از آوار و حزن و اندوه خانواده هایی که عزیزان خویش را از دست داده اند، چیزی نمانده و این سوال از جانب محققان مطرح می شود که چرا اجزای اجرایی کشور که در این حادثه شهرداری بوده، نسبت به هشدارها بی توجه بوده و چرا سازندگان این برج از پیش نشانگرهای موجود در سازه رو برگرداندند.
دکتر عبدالرضا سروقدمقدم، عضو هیات علمی پژوهشکده سازه پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در گفتگو با ایسنا با اشاره به اتفاق ناگوار ریزش ساختمان متروپل آبادان اظهار داشت: به خانواده های درگذشتگان این حادثه تسلیت می گویم؛ حادثه ای که قابل پیشگیری بود.
وی افزود: صحبت های زیادی درباره این حادثه بیان شده است و اعلام نظر قطعی درباره علل بروز آن در یک مجتمع ۱۰ تا ۱۲ طبقه و در یک مساحت بزرگ زمان بر است، ولی خلاصه ای از آن چیزی که تابحال به دست آمده را بیان می کنم.
سروقد مقدم تصریح کرد: در حوزه طراحی ساختمان ها به علت وارد شدن بارهای مختلف، یکسری سیستم هایی برای انتقال بارهای مختلف از سازه به زمین، طراحی می شود.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، بارهای وارد شده به سازه ها را شامل مواردی چون وزن مصالح و تجهیزات عنوان نمود و خاطرنشان کرد: برای ارتقای تحمل سازه در مقابل این بارها سیستم هایی تعبیه می شود که وظیفه آنها این است که این بارها را به زمین منتقل کنند.
وی با تکیه بر این که این انتقال بارها بر مبنای ضوابط آئین نامه است، تصریح کرد: زمانی که سازه ای را طبق آئین نامه برای مقاومت در مقابل زلزله طراحی می نماییم، امکان صدمه دیدن آن در زلزله ها وجود دارد، اما در این طراحی بسیار مهم می باشد که سازه حتی اگر در زمان زلزله صدمه دید، فرو نریزد.
این محقق حوزه مهندسی سازه با تکیه بر این که برای بارهایی که همواره به سازه ها تحمیل می شود، نمی توان با تساهل برخورد کرد، اضافه کرد: سیستمی که برای انتقال وزن مصالح و تجهیزات مورد استفاده قرار می کیرد، هیچ گاه نباید گرفتار اشکال باشد.
وی تصریح کرد: بر مبنای شواهدی که تا الان به دست رسیده، به نظر می آید در ساختمان متروپل مشکل از همین ناحیه بوده است. به این مفهوم که برای سقف سیستمی طراحی شد که به آن سیستم "دال تخت" گفته می شود. این سیستم ها در انواع مختلفی اجرا می شوند.
سروقد مقدم، با اشاره به اینکه به نظر می آید در ساختمان متروپل به صورت کامل "دال" تخت اجرا نشده و به صورت "وافری" بوده است، تصریح کرد: این سیستم ها به علت نحوه نادرست اجرای اتصال ستون ها به سقف ها گرفتار صدمه شده اند؛ چون که در آنجاییکه "دال" (کف) به ستون متصل می شود، مقداری نازک بوده؛ ازاین رو سبب شده تا احتمال شکست دال در اطراف ستون ها افزایش یابد.
سروقد مقدم افزود: عکس ها و مشاهدات ساختمان متروپل و بررسی سیستم های به کار رفته در آن نشان داده است که این سیستم به خوبی اجرایی نشده و در جایی که ستون به دال متصل شده، ضخامت زیادی نداشته و این امکان را فراهم ننموده که در صورت تحمیل بار بیشتر، فرو نریزد.
دلایل فنی ریزش متروپل
این محقق حوزه مهندسی سازه ضمن اشاره به آوار شدن این ساختمان پیش از آخر یافتن، با اشاره به اینکه در این سازه در حین ساخت تغییراتی داده شده است، اظهار داشت: آن چیزی که ذهن امثال من را به این سمت می برد که سیستم ثقلی این سازه صدمه پذیر بوده، اعمال تغییراتی است که در ساخت این سازه بوجود آمده است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله و مهندسی زلزله تصریح کرد: این در شرایطی است که سازمان نظام مهندسی هم اعلام نموده بود که در بعضی از طبقات اتصال کف به ستون صدمه پذیر است؛ چون ضخامت لازم را ندارد، ضمن آنکه ۳ طبقه مازاد هم ساخته شده است.
وی با اشاره به اینکه در چنین شرایطی احتمال شکست در این ساختمان افزایش داده شده است، اظهار نمود: از یک سو تغییراتی چون اضافه شدن طبقات در این ساختمان اعمال و از طرفی دهانه های آن بزرگ گرفته شد و این شواهد با خرابی ایجاد شده، همخوانی دارد؛ چون که جایی که ستون به دال متصل می شود و مقاومت مناسب ایجاد نشود، چنین شکستی در سازه قابل تصور است.
این محقق ضمن اشاره به مؤلفه بزرگ بودن دهانه در سازه متروپل توضیح داد: زمانی که دهانه ها بزرگتر باشد، بار بیشتری بر روی ستون ها وارد می شود، چون فاصله ستون ها زیاد و تعداد آنها کم می شود. این بزرگ بودن دهانه را میتوان در پارکینگ مشاهده کرد که دهانه بزرگ بوده است و حتی تغییر شکل هایی به علت وارد شدن بارهای زیاد هم درآن دیده می شود و سؤال اینجاست که سازندگان چرا به این تغییر شکل ها توجهی نکرده اند و پیش نشانگرهای شکست در این سازه جدی گرفته نشده است.
وی افزود: مکانیزم شکست این سازه از نظر فنی قانع کننده است، هر چند که احتیاج به اطلاعات بیشتر داریم. ولی نظریه ها این را برای ما روشن کرده است که علت شکست و نقطه ضعف اصلی متروپل، در کف ها یعنی جایی که کف به ستون متصل می شده، بوده است.
نکاتی که باید توجه شوند تا ایمن تر باشیم
عضو هیات علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله اظهار داشت: در هر حادثه ای باید نقاط ضعف ها مورد توجه قرار گیرد. یک درسی که در این حوزه می تواند بسیار مهم باشد، این است که سازندگان، در طرح اولیه سازه، تغییراتی اعمال نکنند. این موردی است که حتی در سازه های دولتی هم میتوان مشاهده کرد که جابه جایی هایی صورت می گیرد، بخصوص در فضاسازی ها.
وی افزود: هر تغییری که لازم است در ساختمانی داده شود، حتما باید بررسی شود و برای آن مجوزی صادر شود. شاید اگر ساختمان متروپل مورد بارزسی و نظارت قرار می گرفت، متوجه می شدند که اضافه کردن ۲ تا ۳ طبقه برای این سازه امکان پذیر نیست.
سروقد مقدم با اشاره به اینکه ساختمان متروپل بر مبنای روال اداری و نه روال های فنی، اجرا شده است، تصریح کرد: ما حتی در زلزله ها هم شاهد بودیم که ارگانی بر مبنای اعتباراتی که دارد پوشش های داخلی و یا فضاها را تغییر می دهد، ولی زیر ساخت های سازه خویش را مورد بررسی قرار نمی دهد تا ببیند که آیا سازه جوابگوی چنین تغییراتی هست یا خیر.
عضو هیات علمی پژوهشگاه زلزله شناسی ضمن اشاره به هزینه های صرف شده برای نما و معماری و ساخت متروپل، با اشاره به اینکه این هزینه در حالی است که به زیر ساخت سازه ای که قرار بوده این بنا با آن رونما، استوار بماند بی توجهی شده است و هزینه ها به این صورت از دست رفت، افزود: از طرفی لازم است که در اجرای سازه ها به بازخوردهایی که از جانب سیستم های نظارتی عرضه می شود، توجه گردد. بر مبنای شواهد موجود به نظر می آید نهادهای صنفی یعنی سازمان نظام مهندسی تذکراتی برای روش اجرای نادرست ساختمان عرضه کرده است، ولی سیستم های اداری و شهرداری به این تذکرات توجه نکرده اند.
سروقد مقدم خاطرنشان کرد: دومین درسی که از این حادثه می گیریم، این است که این هشدارها جدی گرفته شوند. پیش از این حادثه هشدارها داده شده و سازمان نظام مهندسی هم اخطارهای کتبی ارسال کرده، ولی شهرداری بعنوان ارگان اجرایی آنرا نادیده گرفته است.
سروقد مقدم با اشاره به اینکه سازمان نظام مهندسی یک ارگان اجرایی نیست، بلکه یک بازوی فنی به حساب می آید، اضافه کرد: اعضای این نظام صنفی نظرات خویش را عرضه می دهند و ارگان های اجرایی که شهرداری است، باید پیگیر کار باشند. بازوی فنی اقدامات خویش را اجرایی کرده است، ولی بازوی اجرایی کار خویش را به درستی انجام نداده است و این امر نشان داده است که احتیاج به برگزاری دوره های آموزشی است تا مسؤولان شهرداری ها با تبعات بی توجهی به چنین پیش نشانگرهایی آشنا گردند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی توجه به سیستم های به کاربرده شده در سازه ها را از دیگر مواردی دانست که باید از حادثه متروپل آبادان از آن درس گرفت و تصریح کرد: سیستم های ساخت و ساز ما قدیمی و بدون بازده است و از ورود سیستم های برپایه فناوری های نوین استقبال می شود، ولی زمانی که این سیستم ها وارد کشور می شود باید نظارت بیشتری بر روی آنها انجام گیرد.
وی بر توجه به پیش نشانگرها در ساخت سازه ها تصریح کرد و افزود: هر سازه ای در هر جای دنیا که ایجاد می شود، امکان دارد گرفتار مشکلاتی شود؛ ولی این روال هم وجود دارد که پیش از ساخت، کلیه روال ها مورد نظارت و ارزیابی دقیق قرار می گیرد. این روال ها هر چند در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است، ولی باید روال های اداری آن هم دقیق تر اجرایی شود.
سروقدمقدم با اشاره به اینکه احتمال این که چنین حوادث ناگواری در کشور رخ دهد، زیاد است، اظهار داشت: لازم است برای کاهش این حوادث تعاملات میان بخش های فنی و اجرایی گسترده تر شود.
دانشیار پژوهشکده مهندسی سازه پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله افزود: علاوه بر این که ما دستورالعمل هایی جدی که به مردم آموزش دهد که اگر بخشی از ساختمانی فرو ریخت، چه مخاطراتی در سایر بخش ها وجود دارد، در اختیار نداریم. ضمن آنکه ما در چنین شرایطی احتیاج به سیستم هایی داریم که به سرعت برنامه ریزی کنند.
منبع: زمین دار شو
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب